Waarom we een QWERTY-toetsenbord gebruiken

Er wordt gezegd dat in 8 uur de vingers van een QWERTY-typiste ongeveer 25 km afleggen, maar slechts 1,6 km bij een Dvorak typiste.

Het antwoord is simpel. De ouderwetse typmachines waren mechanisch en de lettertangetjes kwamen tegen elkaar, plakten en blokkeerden. Door de toets volgorde aan te passen hadden we daar minder last van. Dat was in 1873. De Nederlandse QWERTY is heden ten dage nog steeds algemeen gangbaar. Is er niemand die opnieuw naar de indeling heeft gekeken en deze optimaliseerde?

Eigenlijk kunnen we beter naar een andere indeling overstappen. We zouden 32 % minder afstand op een toetsenbord afleggen wanneer we de Dvorak gaan gebruiken en deze is ergonomisch beter. Toch gaan we er niet voor, aanleren is makkelijker dan afleren.

De layouts zijn meestal genoemd naar de eerste zes letters op de eerste rij: AZERTY, QWERTY, QWERTZ, QZERTY en nationale varianten daarvan.

Behalve QWERTY (Nederlandse toetsenborden) zijn er nog enkele andere toetsenbordindelingen, bijvoorbeeld:

• AZERTY in Frankrijk en België, ook wel AZERTY-klavier genoemd
• QWERTZ in Duitstalige en een aantal Oost-Europese landen
• Dvorak (DSK), bedacht door August Dvorak, omdat het ergonomisch beter zou zijn
• Colemak, een moderner alternatief voor Dvorak

Karaktertoetsen 

Het kerngedeelte van een toetsenbord bestaat uit tekentoetsen, die kunnen worden gebruikt om letters en andere tekens te typen. A, B… of een cijfer.

Modificatietoetsen 

Naast de tekentoetsen bevat een toetsenbord speciale toetsen die op zichzelf niets anders doen dan de functies van andere toetsen wijzigen. Shift toets of Caps-Lock.

Dode sleutels: Dead keys

Een dode toets is een speciaal soort modificatietoets die, in plaats van ingedrukt te worden gehouden terwijl een andere toets wordt aangeslagen, eerder wordt ingedrukt en losgelaten dan de andere toets. Denk aan een spatiebalk of Tabtoets.

Het AZERTY-toetsenbord is van Franse oorsprong. Op een AZERTY-toetsenbord of Klavier kan men gemakkelijk alle speciale karakters zoals é,è,à etc... typen. Ook bij Nederlandse toetsenborden komen een aantal van deze karakters regelmatig voor.

Op een QWERTY-toetsenbord zijn deze karakters niet terug te vinden. In Engelstalige gebieden is dit geen probleem, omdat men in het Engels vrijwel geen gebruik maakt van deze speciale karakters. De reden waarom we in België een AZERTY layout gebruiken is dus een gevolg van het feit dat in België veel Frans wordt gesproken en getypt.

Het Belgische AZERTY klavier is een aangepaste versie van het Franse AZERTY toetsenbord. Overigens gebruikt men in de meeste landen niet het originele QWERTY-toetsenbord, maar wel een lokaal aangepaste versie, juist omdat allerlei speciale karakters in de originele layout niet voorkomen. Deze lokale varianten verschillen heel sterk van elkaar. 

De meeste Dvorak-toetsenborden gebruiken gewoon de speciale lettertekens van de US-QWERTY-layout. Deze meest voorkomende Dvorak-toetsenbordvariant is makkelijk te maken door een aantal toetsen van een US-QWERTY-toetsenbord van plaats te veranderen. Het is wel nodig om dat in te stellen wanneer men een Dvorak-layout wil gebruiken in plaats van een ander, aangezien een computer dit niet zomaar kan zien.

De klinkers bevinden zich allemaal op de zogenaamde 'home row' (dit is de regel met de toetsen waar de vingers 'in rust' op staan) en zijn dus zonder veel moeite bereikbaar met de linkerhand. Het aantal woorden dat met enkel de home row kan worden gevormd ligt bij het Dvorak-toetsenbord dan ook veel hoger dan bij de gangbare layouts.

Ongeveer 70% van de woorden in het Engels worden op de 'home row' getypt, in tegenstelling tot 32% bij een QWERTY-indeling, en meer woorden worden met twee handen getypt.

Er wordt gezegd dat in 8 uur de vingers van een QWERTY-typiste ongeveer 25 km afleggen, maar slechts 1,6 km bij een Dvorak typiste.

Er bestaat ook een Dvorak-toetsenbord layout voor mensen met enkel een rechterhand ("Dvorak right hand layout") en een voor mensen met enkel een linkerhand ("Dvorak left hand layout"). Deze layouts zijn speciaal aangepast voor mensen die maar één hand ter beschikking hebben, waardoor deze layouts voor enkelhandigen veel beter typen dan een layout voor mensen met twee handen.

Colemak is een alternatief toetsenbord layout voor QWERTY ontwikkeld door Shai Coleman. De Colemak-toetsenbordindeling is, net zoals het Dvorak-toetsenbord, gericht op een comfortabele en ergonomische tikhouding, en is daardoor 20 tot 30% efficiënter dan QWERTY. De toetsenindeling houdt rekening met het overschakelen van QWERTY en probeert ook enkele problemen van de Dvorak-toetsenborden te voorkomen.

Een van de uitgangspunten tijdens de ontwikkeling van Colemak was dat het makkelijk aan te leren moest zijn voor mensen die QWERTY gewend zijn. Shai heeft er daarom voor gekozen om slechts 17 toetsen te verplaatsen.

Colemak is tegenwoordig inbegrepen in alle Linux-distributies en Mac OS X. Voor Windows is een klein installatieprogramma vereist, dat van de Colemak website kan gedownload worden

Workman-indeling voor de Engelse taal, met gemarkeerde hometoetsen. Workman is een Engelse layout die out-of-the-box wordt ondersteund in Linux/ X11-systemen. 

De Workman-layout hanteert een hypothese over de voorkeursbeweging van elke vinger in plaats van categorisch de onderste letterrij als minst toegankelijk te beschouwen. Specifiek, de wijsvinger geeft er de voorkeur aan om naar binnen te krullen dan naar buiten te strekken. Dus voor de wijsvinger gaat de positie van de tweede voorkeur naar de onderste rij in plaats van de bovenste rij. De middelvinger en ringvinger daarentegen zijn relatief lang en strekken zich liever uit dan naar binnen te krullen. Op basis hiervan wordt specifiek aan elke toets gewogen in plaats van aan elke rij in het algemeen.

Een ander toegepast principe is dat het natuurlijker is en minder moeite kost om de vingers in te krullen of uit te strekken in plaats van de pols naar binnen of naar buiten te draaien. Dus de Workman-layout kent een lagere prioriteit toe aan de twee binnenste kolommen tussen de home-toetsen (G- en H-kolommen op een QWERTY-layout), vergelijkbaar met de Colemak-DH- of "Curl" -modi. Workman verdeelt de last ook vrij gelijkmatig tussen beide handen.

De Workman-layout blijkt over het algemeen minder reisafstand van de vingers voor de Engelse taal te bereiken dan zelfs Colemak. Het leidt echter over het algemeen tot hogere n-gramfrequenties van dezelfde vinger; of met andere woorden: één vinger moet vaker achter elkaar op toetsen drukken dan in andere layouts.

JCUKEN-layout wordt in de USSR gebruikt voor alle computers. Canada gebruikt het CSA-toetsenbord. De QWPR-layout is ontworpen voor programmeurs en meertalige gebruikers. Turkmeense toetsenborden gebruiken een layout die bekend staat als ÄWERTY. Azerbeidzjaanse toetsenborden gebruiken een indeling die bekend staat als QÜERTY.

Bengaals, Dhivehi, InScript, Khmer, Thais, Lao, Singalees, Tibetaans, Dzongkha (Bhutan), Arabisch, Armeens, en zo kan ik nog meer dan 30 diverse layouts benoemen. Misschien herkenbaar wanneer je in een internetcafé buiten Europa een mailtje stuurt en je stoeit met de toetsen. 

Op de site van Patorjk laat hij de verschillen van de meest gebruikte toetsenborden zien en analyseert hij de tekst die je inbrengt.

Deze blog met 1566 woorden is door zijn analyse gehaald. Het resultaat is dat ik het beste een Vereenvoudigde Dvorak had kunnen gebruiken in plaats van de QWERTY. Hoe hoger de score, hoe beter het resultaat.

De optimale layout score is gebaseerd op een gewogen berekening die rekening houdt met de afstand die je vingers hebben bewogen (33%), hoe vaak je bepaalde vingers gebruikt (33%) en hoe vaak je tijdens het typen van vinger en hand wisselt (34%).

Qua afstanden komt de AZERTY en daarna de QWERTY het slechts ervan af. Een gepersonaliseerd toetsenbord Dvorak zou het beste zijn geweest.

Ook je teksten analyseren op afstand? Analyse teksten

De QWERTY-layout is gemaakt in de vroege jaren 1870 vóór blind typen en zonder snelheid of comfort in gedachten.

De layout van Dvorak is gemaakt in de jaren 30 en is gebaseerd op jarenlang onderzoek. Het houdt rekening met snelheid en comfort.

Gemiddeld voert de linkerhand 56% van het typen uit wanneer een QWERTY-indeling wordt gebruikt. Met een Dvorak-layout doet de rechterhand 56% van het typen.

De Dvorak-layout dwingt je om vaker van hand te wisselen tijdens het typen, dit zorgt ervoor dat je sneller typt.

Gebruikers typen het snelst op de startrij. Met een QWERTY-indeling vindt slechts 32% van het typen plaats op de startrij. Met een Dvorak-layout vindt 70% van het typen plaats op de startrij.

Er wordt verondersteld dat de Dvorak-layout het minder waarschijnlijk maakt dat je een carpaal tunnelsyndroom (CTS) ontwikkelt

Volgens zeggen lijken mensen die carpaal tunnelsyndroom ontwikkelen, verlichting te vinden wanneer ze overschakelen van een QWERTY-layout naar een Dvorak-layout.

Omdat ik spraakherkenning gebruik, is een gepersonaliseerde de beste oplossing. Ik typ namelijk met 2 vingers en wordt ondersteund door duim en enkele andere vingers. Helaas mezelf aangeleerd ondanks een 10-vingerblind typdiploma. Of eigenlijk heb ik geen toetsenbord nodig, met de stem gaat het nog sneller.

Met dank aan: http://patorjk.com en WIKIPEDIA

Godie Vierbergen, Cedere